„Kamena devojka“ ili najveća tajna Malog Zvornika

Mali Zvornik, zapadna kapija centralne Srbije, mnogima se bar jednom našao na putu za Bosnu i Hercegovinu ili Drinsku regatu.

Na prvi pogled ništa više od malog naselja sa idiličnom lokacijom na obali lepe Drine, tek mnogi će biti iznenađeni saznanjem da se u ovoj varošici, u blizini starog čeličnog mosta ali daleko od očiju javnosti, pod zemljom, nalazi više od 50 tajnih odaja i čitav lavirint podzemnih kanala i prolaza.

„Otkud to tu“?

Naime, po nalogu kralja Aleksandra I Karađorđevića, u šupljikavom krečnjačkom brdu, od 1930. do 1934. godine, građen je tajni podzemni grad - sklonište za potrebe dužeg boravka i skrivanja pod zemljom.

Ovaj projekat, razume se, bio je strogo čuvana tajna za koju je znalo svega petoro ljudi u Kraljevini Jugoslaviji. Stoga, pisani pisani podaci o ovom podzemnom objektu gotovo da ne postoje, a u malobrojnim dokumentima pominje se pod tajnim imenom „kamena devojka“.

Prema predanju, u brdu je izgrađen sistem povezanih podzemnih odaja koji je trebalo da služi u vojne svrhe, ali i za eventualno skrivanje Kralja u slučaju rata.

Podzemni grad Karađorđevića

Za gradnju ovog podzemnog skloništa iskorišćene su prirodne šupljine u krečnjaku, da bi nakon tajnih četvorogodišnjih radova u dubini krečnjačkog masiva bio isklesan čitav podzemni grad, površine oko 5 000 kvadratnih metara, sa više desetina opremljenih prostorija namenjenih smeštaju čak 5 hiljada ljudi. U podzemnom gradu izgrađeni su ventilacioni sistem, bunar, vodovodne i električne instalacije, skladište za oružje, pa čak i kapela. Ipak, nakon atentata u Marseju, radovi su obustavljeni, pa „Kamena devojka“ nikada nije u potpunosti završena.

Po izbijanju aprilskog rata 1941. godine, u podzemnom gradu je svoje poslednje dane u Srbiji proveo i maloletni kralj Petar II, pre evakuacije u Grčku. Na istom mestu održana je i poslednja sednica Vlade Kraljevine Jugoslavije, pred njenu kapitulaciju 17. aprila.

Zaborav...

Nakon završetka rata, ovo de facto istorijsko mesto opljačkano je, zapušteno i prepušteno zaboravu, sve do 2011. godine kada je, u nešto drugačijem ruhu i renovirano, otvoreno za posetioce, kao jedinstvena turistička atrakcija. Podzemni grad je danas muzejski prostor opremljen stvarima iz vremena Kraljevine Jugoslavije.

U autentičnom ambijentu podzemnog grada snimane su i epizode popularne serije „Ravna Gora“.