Smederevo | Top 10 u gradovima Srbije

Trg republike

Centralni gradski trg u Smederevu u vreme svog nastanka, sredinom 19. veka, bio je jedan od najlepših u Kneževini Srbiji. Neuobičajenog trouglastog oblika, sa ulicom Kralja Petra Prvog koja ga spaja sa obalom Dunava predstavlja reprezentativni deo grada i pešačku zonu kojom se mora prošetati pri poseti Smederevu. Oko prostranog platoa smederevskog Trga Republike raspoređena su neka od najlepših zdanja u gradu, uključujući zgradu Osnovnog suda, Galerije savremene umetnosti i impozantne Crkve Svetog Georgija. Tu je i nedavno renovirana fontana koja je posle nekoliko decenija ponovo postala glavno sastajalište Smederevaca i jedan od simbola nekadašnje srednjovekovne srpske prestonice.

Crkva Svetog Georgija

Među pomenutim građevinama na Trgu Republike, arhitekturom, dimenzijama i značajem naročito se izdvaja Saborni hram svetog velikomučenika Georgija, izgrađen 1854. godine. Jedna od najvećih crkava u Srbiji pretrpela je brojna oštećenja tokom ratova, ali je i dalje jedan od najlepših verskih objekata u zemlji. Impozantno petokupolno zdanje sagrađeno je od belog mermera sa zvonikom visokim više od 50 metara, dok veličanstveni oltar i živopis unutrašnjost crkve čine možda i još atraktivnijom. Različiti graditeljski stilovi koji su krasili srpske crkve i manastire tokom vekova, sjedinjeni su u ovom objektu koji predstavlja jednu od najlepših pravoslavnih svetinja u Srbiji.

Muzej u Smederevu

Stotinak metara od glavnog gradskog trga, u pravcu prema Dunavu i Smederevskoj tvrđavi, nalazi se Muzej grada Smedereva, čuvar kulturne i istorijske baštine smederevskog kraja. Nekoliko desetina hiljada eksponata razvrstano je u šest zbirki (arheološka, paleontološka, istorijska, etnološka, numizmatička i umetnička), a oni najznačajniji vezani su za Brankoviće i epohu Srpske despotovine, čija je Smederevo bilo prestonica. Nerazdvojivi deo gradskog muzeja su i Galerija Savremene umetnosti, kao i veličanstvena Smederevska tvrđava – najveća turistička atrakcija grada Smedereva.

Smederevska tvrđava

U neposrednoj blizini centra grada, na obali Dunava, nalazi se jedno od najočuvanijih srednjovekovnih utvrđenja u Srbiji i čitavoj Evropi. Iako se Smederevska tvrđava većini bar jednom u životu našla na putu, uvek je lepo iznova prošetati njenim bedemima, posmatrati Dunav i u pratnji vodiča rekonstruisati život u njoj tokom srednjeg veka. Izgrađena 1428. godine po nalogu despota Đurđa Brankovića, Smederevska tvrđava je, sve do konačnog pada srpske despotovine, bila njeno glavno političko, kulturno i vojno uporište. Više puta na meti raznih osvajača, trpela je brojna oštećenja tokom vekova, ali je do danas ostala utvrđenje sa najviše autentičnih elemenata iz vremena svog nastanka. Od 1946. godine nalazi se pod zaštitom države kao spomenik kulture, a danas predstavlja najveću i najposećeniju turističku atrakciju grada Smedereva, koja se i u sopstvenoj režiji može obići za simboličnu novčanu nadoknadu.

Ušće Jezave u Dunav

Posmatrajući Dunav sa Smederevske tvrđave posetiocu ne može promaći omanji zaliv koji se pruža paralelno sa istočnim bedemom tvrđave i uvlači duboko u kopno. U pitanju je nekadašnje ušće Jezave, rečice koja je nekada bila rukavac i pritoka Velike Morave, da bi 1897. godine bila nasipom odvojena od iste. Vijugava rečica formirala je tada novo rečno korito i pronašla put do Dunava u koji se ulivala tik ispod Smederevske tvrđave. Plahovita reka zadavala je velike probleme lokalnom stanovništvu svojim sezonskim izlivanjem (navodno je izazivala jezu kod ljudi, po čemu i nosi ime), pa je 1967. godine njen tok regulisan i sproveden u cevi. Nakon toga, donji tok njene doline ispunile su vode Dunava formirajući svojevrstan zaliv koji je danas iskorišćen kao gradska marina.

Smederevska jesen

Najznačajnija gradska manifestacija već više od veka odvija se svakog septembra unutar zidina Smederevske tvrđave, a svečano se obeležava i na centralnim gradskim ulicama. Smederevska jesen posvećena je lokalnim voćarima i vinogradarima čuvenog smederevskog vinogorja. Manifestacija vuče korene još sa kraja 19. veka, svrstavajući se tako među najstarije poljoprivredne manifestacije u Srbiji. Ovaj festival vina i grožđa sa godinama je postao i mnogo više od toga. Danas je to praznik za čitav grad i okolinu koji obiluje različitim privrednim, kulturno-umetničkim i zabavnim sadržajima, privlačeći na stotine hiljada ljudi u Smederevo tokom nekoliko dana trajanja. Pored prodajnih izložbi voća i prehrambenih proizvoda, koncerata i promocije turističke ponude grada, najinteresantniji događaj je defile srednjovekovnih vitezova koji u ambijentu Smederevske tvrđave stvaraju jedinstven doživljaj za svakog posetioca.

Karađorđev dud

Važno istorijsko mesto za grad Smederevo, a ujedno vredan i redak spomenik prirode, predstavlja Karađorđev dud, koji se nalazi u neposrednoj blizini smederevske gimnazije. Ovo drvo je, veruje se, staro više od tri veka, a pod njim je 1805. godine turski upravitelj grada, pred naletom ustanika, predao ključeve Smedereva voždu Karađorđu. Ovaj je potom Smederevo proglasio prestonicom oslobođene Srbije, nažalost, samo za kratko, ali dovoljno dugo da ovaj trenutak ostane zabeležen u sećanjima, a dud sačuvan kao jedini živi svedok ovog događaja.

Vila Zlatni breg

Nekadašnji letnjikovac dinastije Obrenović smešten je na brdu Plavinac i danas predstavlja muzejski prostor prilagođen turistima koji žele da saznaju nešto više o životu čuvene kraljevske porodice. Podignut u vreme kneza Miloša Obrenovića, ovo zdanje zasijalo je punim sjajem tokom vladavine kralja Milana, a potom je postalo i omiljeno pribežište kralja Aleksandra i kraljice Drage. Smešteno na brdu sa kog se pruža veličanstven pogled na Dunav, vila Zlatni breg je jedna od najvećih turističkih atrakcija Smedereva. Svojom lokacijom, spoljašnošću i naročito enterijerom odiše otmenošću i pruža još jedan uvid u bogato istorijsko nasleđe Srbije.

Šalinački lug

U neposrednoj blizini mesta na kome se Velika Morava uliva u Dunav, na površini od oko 20 hektara, nalazi se šumsko područje sa statusom spomenika prirode. Područje na kome se susreću dve velike reke čine mahom hrastove šume čija starost ide i do 300 godina, čime spada u najstarije šumske ekosisteme na čitavom Balkanu. Šalinački lug naročito dobija na značaju ako se zna da je ovo jedina preostala zajednica ovoliko starih hrastova u Srbiji. Ova prirodna dragocenost nalazi se na samo 10-ak kilometara od centra Smedereva, a njenu atraktivnost upotpunjuje i obližnje Šalinačko jezero – omiljeno izletište Smederevaca, sa bistrom vodom i lepo uređenom plažom za kupanje i uživanje u letnjim mesecima.

Smederevska ada

Jedno od najvećih rečnih ostrva u Srbiji nalazi se nepun kilometar vazdušnom linijom udaljeno od centra Smedereva. Iako administrativno pripada opštini Kovin, smederevska ada je svojim položajem vezana za Smederevo, o čemu svedoči i njen već vekovima ustaljen naziv. Pre izgradnje đerdapske brane bila je znatno veća nego danas. Na njoj su postojale uređene plaže koje su sa porastom nivoa Dunava završile pod vodom. Godinama unazad postoje veliki planovi za turističko uređenje ovog prostora, ali se on i dalje nalazi u „izvornom“ stanju, prošaran rukavcima i šumama u kojima zadovoljstvo nalaze pre svega lovci, pecaroši i po neki avanturista na čamcu.