Muzej logora u Nišu | Muzeji Srbije

Muzej logora u Nišu smešten je u industrijskoj zoni grada i predstavlja jedini koncentracioni logor u Srbiji koji je otvoren za javnost. Nekada logor Crveni krst ili Lager, a danas Spomen muzej koji čuva sećanje na stradale Jevreje, Srbe i Rome u Drugom svetskom ratu.

Naime, tokom Drugog svetskog rata njime su upravljali Nemci, a u logor su među prvima dovedeni Jevreji koje su okupatori zatekli na prostoru jugostočne Srbije i grada Niša. Logor je osnovan u septembru 1941. godine, a prema procenama kroz njega je prošlo između 30 000 i 35 000 zarobljenika.

Kada je rat završen započeto je prikupljanje arhivskog materijala. Na prostoru logora pronađeni su lični predmeti zarobljenika, dokumenta, oružje, fotografije i pisma logoraša. Muzej logora u Nišu otvoren je za javnost 1967. godine, seća na stradanje velikog broja nevinih žrtava u Drugom svetskom ratu i predstavlja jednu od značajnijih turističkih atrakcija u Nišu.

Muzej je ograđen visokim zidom i bodljikavom žicom. Na prostoru od oko 7 hektara nalaze se dve pomoćne zgrade, dva tornja, dve osmatračnice, stražara, glavna logorska zgrada i česma. Reč je o autentičnom prostoru u kojem se i danas čuvaju sećanja na zarobljene u koncentracionim logorima.

Kroz stalnu postavku Muzeja prikazane su poruke logoraša pisane pred smrt, njihovi uslovi života, dokumenta o proboju iz logora, ali i svedočanstva o stradanju Jevreja, Srba i Roma. Iako su okupatori tokom povlačenja skoro svu dokumentaciju spalili, danas je u Muzeju sačuvano oko 40 tomova izjava preživelih zarobljenika. Zahvaljujući sačuvanoj arhivi javnost delimično može da stekne uvid u dešavanja tokom ratnih godina na prostoru niškog logora.

U glavnoj zgradi logora živeli su zarobljenici i ova zgrada se sastoji od ambulante, prostorija gde je bila smeštena straža, berbernica, nekoliko samica, kao i prostorija za saslušanje. Jedna od ukupno 10 samica nije imala čak ni otvor za ventilaciju. Podovi u zgradi su od betona, a na krovu se nalazi ventilacioni i otvor za osvetljenje.

Ovaj niški memorijalni muzej svedoči o antifašističkoj borbi i herojskom otporu, a upečatljiv je po tome što je upravo iz ovog logora 1942. godine pobeglo najviše zatočenika. Proboj je započela grupa od 147 logoraša. Uspelo je da pobegne njih 105 i ovo bekstvo se smatra prvim organizovanim bekstvom iz nekog logora sa prostora tadašnje okupirane Evrope.

Muzej logora u Nišu je za posetioce otvoren od utorka do petka od 10 do 17 časova, dok vikendom radi od 10 do 15h. Cena karte iznosi 200 dinara, dok povlašćene kategorije stanovništva mogu kupiti ulaznicu po ceni od 150 dinara.