Bor | Top 10 u gradovima Srbije

Borsko jezero

Veštačko jezero smešteno na petnaestak kilometara od Bora, formirano je 1959. godine pregrađivanjem Brestovačke reke, za potrebe borskih rudnika. Površina jezera je oko 30 hektara, a maksimalna dubina čak 48 m. Nalazi se na nadmorskoj visini od oko 450 m. Od nastanka do današnjih dana Borsko jezero je omiljeno izletište ne samo Borana, već i čitavog regiona. Iako oko jezera, osim hotela i kampa ne postoji ozbiljnija turistička ponuda, jezero tokom letnje sezone okuplja veliki broj posetilaca. Oko jezera postoji veliki broj divljih i nekoliko uređenih plaža, od kojih je jedna peskovita. Borsko jezero je odlična destinacija za kratkotrajni odmor tokom toplih letnjih dana, a često ga posećuju i sportisti koji tu obavljaju pripreme.

Brestovačka banja

Na desetak minuta vožnje od Bora nalazi se jedna od najstarijih uređenih banja u Srbiji. Iako područje opštine Bor obiluje termomineralnim izvorima, Brestovačka banja je jedina uređena za posete i lečenje. Lekoviti izvori bili su poznati još u rimskom periodu a najstariji objekti u banji građeni su u doba kneza Miloša Obrenovića. Konak kneza Miloša (1837.), dvorac kneza Aleksandra Karađorđevića (1856.), letnjikovac kralja Petra I i turski hamam (kupatilo) su najznačajniji objekti u banji i pod zaštitom su države. U Brestovačkoj banji se nalazi i restoran „Srpska kruna“ koji je jedan od najstarijih ugostiteljskih objekata u banjama Srbije. Postoji deset izvora sa temperaturama od 32-40° C. čije vode pomažu kod oboljenja kostiju, mišića i kože.

Površinski kop RTB Bor

Kada se posmatra satelitski snimak Bora, površinski kob rudarsko-topioničarskog basena je prvi oblik koji se primećuje. Ovi kopovi nalaze u neposrednoj blizini centra grada, a sam grad Bor nastao je na njegovim rubovima. Velika rudna bogatstva okoline Bora nastala su kao posledica složenih geoloških i tektonskih dešavanja u prošlosti. Prvi tragovi rudarenja bakra, zlata i gvožđa sežu i do 4500 godina pre nove ere, a početkom 20. veka nastaje prvi rudnik bakra kojim počinje savremeno rudarstvo u Boru. Površinski kop koji je eksploatisan čitav jedan vek danas predstavlja pravu turističku atrakciju Bora. Posetioci imaju mogućnost da posmatraju ovaj „mesečev“ reljef sa vidikovca Borski kop koji je postavljen na mestu odakle se pruža najlepši pogled.

Muzej rudarstva i metalurgije

U direktnoj vezi sa bogatom istorijom rudarenja u ovim krajevima je i borski Muzej rudarstva i metalurgije koji prikazuje razvoj rudarstva od praistorije do početka 20. veka. Osnovan je 1961. godine, a poseduje arheološku, etnološku, istorijsku, umetničku, tehničku i minerološku zbirku, kao i fond od oko 20 000 eksponata. Posetioci muzeja mogu da se kroz dve stalne postavke upoznaju sa istorijom rudarstva i razvojem metalurgije u Srbiji kao i sa materijalnom i duhovnom kulturom Vlaha u opštini Bor i njenoj okolini.

Zoološki vrt Bor

Jedan od najmlađih zooloških vrtova u Srbiji osnovan je 2011. godine. Prostire se na površini od 2 hektara i smešten je nedaleko od centra grada. Zoo vrt u Boru je izgrađen u nekadašnjoj šumi koja je većim delom sačuvana i danas predstavlja lep prirodni ambijent za ovakvu vrstu parka. Vrt poseduje 60 vrsta životinja i oko 100 jedinki. Najpoznatiji i verovatno najatraktivniji stanovnik vrta je beli lav Dušan koji pripada trećoj generaciji belih lavova u Srbiji.

Spomenik Đorđu Vajfertu

Veliki srpski industrijalac Đorđe Vajfert 1903. godine otvorio je prvi rudnik bakra u Boru čime je započet ubrzan razvoj grada. Pre eksploatacije rude bakra Bor je imao svega 700 stanovnika i oko 150 kuća. Vajfert je bio vlasnik koncesije za otvaranje rudnika i finansirao je istražne radove koji su se obavljali nekoliko godina. Nakon uspešnih istraživanja i početka rudarenja, prodaje koncesije Francuzima koji pored formiranja rudnika započinju i izgradnju grada. Kao jedan od najzaslužnijih ljudi za razvoj Bora, Đorđe Vajfert zavredeo je spomenik u centru ove varoši koji je postavljen 2011. godine.

Spomenik prirode Lazarev kanjon

Lazarev kanjon je najdublji kanjon Istočne Srbije i jedan od najdužih kanjona u zemlji. Dugačak je oko 7,5 km, a njegova najveća dubina iznosi 265 m. Na pojedinim deonicama kanjon se sužava na svega tri metra. Nalazi se nedaleko od sela Zlot i usečen je i masiv planine Južni Kučaj. Kanjon je nastao usecanjem toka Lazareve reke koja nastaje od nekoliko kučajskih planinskih reka poput Valja de Mižlok, Valja Mikulj i Vejske reke. Sve nabrojane reke takođe poseduju kanjonske doline, ali znatno manjih dimenzija. Sa severne strane Lazarevog kanjona pruža se kraška površ Dubašnica koja je poznata po velikom broju dubokih jama, a na samom kraju kanjona nalazi se najduža pećina u Srbiji – Lazareva pećina.

Zlotske pećine predstvaljaju sistem pećina na severnoj strani Lazarevog kanjona koje su usečene u Dubašničku krašku površ.

LAZAREVA PEĆINA

Najznačajnija od njih je Lazareva pećina koja je ujedno i najduža pećina u Srbiji. Ukupna dužina svih do sada izmerenih kanala iznosi 12 175 metara. Pećina je turistički uređena još daleke 1953. godine, a staza dostupna posetiocima iznosi oko 900 m. Dugo je smatrano da pećina nema veliku dužinu ali je poslednjih dvadesetak godina izvršen veliki broj speleoloških istraživanja kojim su otkriveni novi pećinski kanali. Na ulazu u pećinu nalazi se arheološko nalazište u kojem su otkrivena tri horizonta (bakarni, gvozdeni i bronzani).

VERNJIKICA

Pećina Vernjikica nalazi se 150 m iznad korita Lazareve reke i udaljena je oko 1,5 km od Lazareve pećine. Do nje vodi pešačka staza. Naziv je dobila po vlaškoj reči „var“ koja označava krečnjak. Dužina Vernjikice je oko jedan kilometar a u njoj se javlja veliki broj primeraka pećinskog nakita u vidu stalagmita, stalagtita i saliva. Jedna je od najlepših i najbogatijih pećina u Srbiji. Nekada je bila turistički uređena i osposobljena za posete, ali danas to zvanično nije moguće.

Obe pećine su, zajedno sa kanjonom Lazareve reke zaštićene kao spomenici prirode. Osim Lazareve pećine i Vernjikice u neposrednoj blizini nalaze se i Hajdučica (723 m), Vodena pećina (180 m), Ljubinkova pećina (80 m) i jedna od najdubljih jama u Srbiji – Gaura Frđenfur (-276 m).

Crni vrh

Planina koja dominira iznad Borskog jezera, iako ima više imenjaka po Srbiji, zapravo je ona najpoznatija pod tim imenom. Nalazi se tridesetak kilometara udaljena od Bora, na putu Bor - Žagubica. Najviši vrh planine visok je 1 043 metara, a zbog specifičnog geografskog položaja odlikuje se velikom količinom snežnih padavina tokom zime. Upravo ta činjenica doprinela je ideji gradnje skijališta i luksuznog zimskog turističkog kompleksa koji, nažalost nikada nije završen. Na Crnom vrhu postoje dve ski-staze, dužine 1 550 i 800 metara, do čijeg vrha vodi dvosedna žičara. Iako nije turistički uređena, ova planina pruža mogućnost za kvalitetno vreme provedeno u netaknutoj prirodi.

Borski Stol

Borski Stol je deo planinskog masiva Goli krš koji se nalazi nedaleko od Bora. Smešten je između krečnjačkih planina Veliki, Mali krš i Deli Jovan. Stol je karakterističnog oblika sa strmim liticama i zaravnjenim vrhom sa najvećom visinom od 1 156 metara. Pogodan je za lagano planinarenje i ne zahteva veliku spretnost i kondiciju. U podnožju planine nalazi se jezero i planinarski dom koji predstavljaju odličnu bazu i polaznu tačku za uspon na vrh. Sa vrha Stola pruža se panoramski pogled prema Negotinskoj krajini, Rumuniji, Bugarskoj i većem delu Istočne Srbije.